Stretch oefeningen voor paarden

Met behulp van twee wetenschappelijke artikelen heb ik geprobeerd een antwoord te vinden op de vraag of stretchen nuttig is voor het paard. In een van deze studies worden de gunstige effecten van stretchen onderschreven, zoals: herstel van balans, flexibiliteit en proprioceptie. Proprioceptie is een moeilijk woord voor bewegingsgevoel. Voor het paard betekent het weten waar zijn benen zich bevinden in de ruimte zonder ernaar te hoeven kijken. Dit is nodig voor accurate en snelle bewegingen, maar ook voor gracieuze en tactmatige bewegingen. De auteurs van deze studie bevestigen dat de effecten van stretchen op paarden gelijk zijn aan de effecten op mensen. Zij geven aan dat het belang van flexibiliteit onderschat zou kunnen worden door sommige dierenartsen.

De volgende methodes en effecten van stretchen worden beschreven:

• Warm de gewrichten en spieren op alvorens het beoefenen van stretches, doe dit door middel van een warm kompres, diepe massage, licht stappen of andere activiteit om de bloedcirculatie te stimuleren.
• Vóór training stretchen leek in eerder onderzoek het meest effectief om spierblessures te voorkomen.
  Routines van 15 minuten waren het meest effectief.
• Ná training stretchen ondersteunt de cooling down en helpt om spierpijn en vermoeidheid te verminderen, door melkzuur af te voeren. Daarnaast vergroot het de flexibiliteit van de spieren nadat deze relatief verkort zijn door herhaalde en intensieve spier activiteit.
• Stretchen ná operaties of na blessures om zo weefsel functie te herstellen en littekenvorming en verklevingen te voorkomen.
• De optimale stretch tijd voor verbetering van range of motion is 10 tot 30-seconden.
• Sportpaarden zouden een reguliere stretch routine kunnen gebruiken om blessures te voorkomen, met name stal paarden. Aangezien zij niet de mogelijkheid hebben om te grazen en de gewrichten te buigen en strekken en alle spieren te gebruiken gedurende de dag.

Een andere studie deed onderzoek naar de effecten van dynamische oefeningen en gymnastische training op therapie paarden. Deze paarden worden gewoonlijk ingezet voor mensen met beperkingen en hebben zodoende meer kans op blessures zoals spierpijn en problemen met de gewrichtsmobiliteit.

Negen therapie paarden werden verdeeld in drie groepen:

1. Controlegroep
2. Dynamische oefen groep
3. Dynamische oefen- plus gymnastische training -groep.
   Deze studie duurde 3 maanden en de oefeningen werden 3 keer per week uitgevoerd.

De dynamische oefen groep voerde stretches uit die hebben laten zien dat ze de m. multifidi activeren en versterken. Dit is een stabiliserende spier van de wervelkolom. Alle 10 oefeningen werden 5 keer per sessie herhaald en 5 sec aangehouden. Groep 3 voerde gymnastische training uit plus de oefeningen van groep 2. De gymnastische oefeningen waren bedoeld om de buik- en bekkenspieren te rekruteren en versterken. Deze oefeningen bestonden uit: bekken kantelen, achterwaarts gaan (10 stappen), kleine voltes stappen (3 herhalingen links/ rechts) en over obstakels stappen (40 cm gedurende 10 min). Na 3 maanden bleek dat de pas lengte aantoonbaar groter was bij groep 3 en dat ook de stap lengte aantoonbaar langer was dan bij de controle groep of groep 2. Dit is kenmerkend voor verbeterde gang kwaliteit. De grootte van de multifidus spier nam aantoonbaar toe in zowel groep 2 als 3. Dit is nodig om instabiliteit van de wervelkolom gewrichten te voorkomen en daarmee te beschermen tegen wervelkolom aandoeningen, zoals facet gewricht arthritis.

De wetenschap toont dus aan dat stretchen positief kan bijdrage aan een goede prestatie van het paard, maar hoe doe je dat dan precies?

Stretchen kun je het beste doen wanneer het paard warm is, dus bijvoorbeeld na het rijden, longeren of grondwerken. Paarden zijn geneigd om voor wat lekkers net iets verder te gaan dan het lijf aan kan en kunnen zichzelf zo beschadigen. Heeft je paard boxrust? Stretches zijn in overleg met de dierenarts of fysiotherapeut zeer geschikt om hem soepel te houden, maar warm hem dan wel eerst op door middel van een goede massage of door je paard onder het solarium te plaatsen. Indien je vermoedt dat je paard pijn heeft laat er dan eerst een professional naar kijken en ga niet stretchen. De stretches zouden dan gecontra-indiceerd kunnen zijn, dat wil zeggen dat ze het paard slechter zouden kunnen maken. Zorg er verder voor dat je de stretchoefeningen uitvoert op een stabiele en veilige ondergrond. Let hierbij goed op de reactie van je paard. LET OP: Veiligheid boven alles.

1. Kin naar kogel
Deze oefening stretcht de hele bovenlijn (hals en rug) en mobiliseert de gewrichten van de wervelkolom. Daarnaast stimuleert het de core-stability, want het paard spant de buikspieren, heupbuigers en borstspieren. Dit bevordert een goede houding. Core-stability is een populaire term en wordt veel gebruikt in de fitness wereld, maar ook in de fysiotherapie. Letterlijk vertaalt is het rompstabiliteit. Dit is nodig voor het handhaven van een goede houding en het actief ondersteunen van de wervelkolom. 
Laat de lippen van je paard de wortel raken en bied de wortel zo laag mogelijk aan. Houd dit 5-10 seconden vast en herhaal het vervolgens 3-4 keer. Houd er rekening mee dat het paard de wortel niet kan zien. Dit daagt dus ook zijn bewegingsgevoel (proprioceptie) uit. Sommige paarden spelen vals door hun voorknie te buigen, echter zolang ze de rug blijven buigen is dit niet zo erg. (zie afbeelding header)

2. Kin naar kogel achterhand
   Deze stretch beïnvloedt de flexibiliteit van de spieren en gewrichten die zorgen voor buiging. Met name de gewrichten van de wervelkolom en de ribben. De core-stability wordt gestimuleerd en dan met name de schuine buikspieren. Daarnaast wordt de balans op de proef gesteld. Bij deze oefeningen is het belangrijk dat het paard zijn hoofd naar de kogel van de achterhand brengt en dus zo laag mogelijk houdt, zodat ook de hele bovenlijn gestretcht wordt. Wanneer de wortel te hoog gehouden wordt is de kans groot dat ook de rug hol wordt en dat willen we liever niet. Dit stimuleert namelijk een slechte houding en overstrekking van de rug. Dit effect is ook beschreven in wetenschappelijk bewegingsonderzoek. Indien je alleen de hals wil stretchen dan zijn daar andere oefeningen voor. 
   Laat de lippen ook weer de wortel raken en sta met je rug tegen de ribben van je paard, zodat het paard zijn hals om jou heen kan buigen. Houd de wortel zo laag mogelijk. Houd dit 5-10 seconden vast en herhaal dit 3-4 keer.

3. Strekken hals
   Deze oefening is vooral voor paarden die veel spanning opbouwen in de hals, zoals Friese paarden. Deze oefening stretcht de nekspieren en stimuleert verlenging van de nek. Ook stimuleert het de spieren rondom de borst. 
   Laat weer de lippen van je paard de wortel aanraken en houd deze op hoogte van het borstbeen. Houd dit 5-10 seconden vast en herhaal het 3-4 keer. Het is handig om iemand het paard tegen te laten houden bij de borst of zet je paard tegen een lage staldeur. Bij de volgende twee stretches wordt de actieve beweging van het paard uitgelokt door middel van een reflex.

4. Schoftlift
   Deze oefening vraagt aanspanning van de spieren rondom de borst en schoft. Deze zorgen tijdens beweging voor stabiliteit van de rug en maken de voorhand licht. Aanspanning van dit gebied is nodig om de rug op te tillen, waardoor de ruiter gedragen wordt. Hieruit volgt verzameling. Wanneer je deze oefening gaat toepassen aai dan eerst het gebied rond de singel. Paarden die last hebben van singelnijd zijn niet geschikt voor deze oefening. 
   Plaats je vingers in het gebied van de singel in een lijn naast elkaar en geef een druk omhoog. Dit creëert de reflex, waardoor het paard zijn rug optilt. Ieder paard reageert anders op deze prikkel. Het ene paard heeft maar weinig prikkeling nodig en de ander wat meer. Probeer de prikkel te doseren en indien nodig geleidelijk op te bouwen. Maak van deze oefening een dagelijkse routine, bijvoorbeeld tijdens het borstelen of zadelen.

5. Lage rug- en heiligbeen lift
   Als laatste nog een reflex oefening om de core-stability en flexibiliteit van de rug te trainen. Bij deze reflex spant het paard zijn buikspieren, heupbuigers en spieren rondom de wervelkolom. Het paard kantelt zijn bekken en de lage rug wordt bol, net als bij verzameling van het dressuurpaard of een sliding van een westernpaard. Deze oefening is niet geschikt voor paarden die slaan met hun achterbenen. Laat je paard zien waar je bent voor je de reflex gaat geven. Wanneer je de vingers van je handen spreidt en je beide duimen op de basis van de staart legt, staan je wijs- en middelvinger op de goede plaats om de reflex te creëren. Door te krabben met je vingers of tegen de haren in te strijken creëer je de reflex. Net als bij de schoftlift reflex kan de reactie per paard behoorlijk verschillen. Probeer de prikkel dus te doseren en aan te passen op het paard. Ook deze oefening mag je als dagelijkse routine toepassen, bijvoorbeeld tijdens het borstelen of zadelen.

Bronnen:
> A. Frick, Stretching Exercises for Horses: Are They Effective? Journal of Equine Veterinary Science, Vol 30, No 1 (2010).
> K. de Oliveira et al. Gymnastic Training and Dynamic Mobilization Exercises Improve Stride Quality and Increase Epaxial Muscle Size in Therapy Horses. Journal of Equine Veterinary Science (2015)

Copyright foto's 2Shots 1Vision